Informacje dot. sytuacji na pograniczu czesko-polskim
Długi covid: Co o nim wiemy i kto jest zagrożony?
Źródło: 14.11.2022 Tereza Hellerová
Liczba osób z pozytywnym wynikiem testu na Covid-19 jest nadal wysoka, trwa jesienna fala koronawirusa. Chociaż ostatni wariant omikronu zwykle powoduje chorobę o łagodnym przebiegu, u niektórych pacjentów nadal może rozwinąć się tak zwany zespół postcovidowy. Potrafi naprawdę dręczyć człowieka, a czasem nawet wykluczyć go z normalnego życia. I wydaje się, że kobiety są szczególnie zagrożone!
W październiku 2021 r. Światowa Organizacja Zdrowia opisała tak zwany długi covid obejmujący ponad 200 objawów.
Po doświadczeniu COVID-19 wielu pacjentów nie czuje się dobrze i potrzebuje trochę czasu, aby wyzdrowieć, zanim będą mogli wrócić do normalnego tempa.
Niektórzy z szczęśliwcy przeszli chorobę prawie niezauważenie, inni mieli ciężki przebieg lub byli nawet hospitalizowani. Jednak niezależnie od przebiegu pierwotnej choroby, u wszystkich może pojawić się tzw. długi covid.
Ponad dwieście objawów
Wkrótce po tym, jak nowa choroba koronawirusa rozprzestrzeniła się na całym świecie i liczba zgonów gwałtownie wzrosła, oprócz doniesień o wyścigu w celu wyprodukowania skutecznej szczepionki, zaczęły pojawiać się informacje, że wyleczeni pacjenci nadal cierpią na różne dolegliwości.
W październiku 2021 r. Światowa Organizacja Zdrowia opisała tak zwany długi covid obejmujący ponad 200 objawów. Jednocześnie ustaliła również, że zespół postcovid lub „długi covid” występuje wtedy, gdy pacjent ma problemy nawet trzy miesiące po pierwotnym zakażeniu i nie można ich wyjaśnić inną przyczyną.
U niektórych następuje natychmiast po ostrej fazie choroby, podczas gdy inne problemy pojawiają się nawet po prawie bezobjawowym okresie. A dla niektórych problemy mogą się zmieniać, ustępować i pojawiać ponownie.
Z czym najczęściej spotykają się pacjenci?
- Przedłużające się zmęczenie i wyczerpanie (według metaanalizy opublikowanej na www.sciencedirect.com, jedna trzecia pacjentów cierpi na te objawy trzy miesiące lub dłużej po doświadczeniu COVID-19).
- Pacjenci mają duszności i kaszlą nawet podczas normalnego ruchu.
- Czasami odczuwają bóle głowy, klatki piersiowej, kręgosłupa lędźwiowego lub stawów. • Często pojawia się bezsenność, złe samopoczucie, jak wynika z badań, co piąty pacjent cierpi na zaburzenia koncentracji, pamięci i orientacji.
- Niektórzy mają uporczywą biegunkę, zaparcia lub utratę apetytu.
- Ale są też przypadki wypadania włosów, zaburzeń erekcji i obniżonego libido lub problemów ze skórą.
Długotrwałe objawy nie omijają młodych ludzi ani dzieci, więc nie jest to problem tylko dla osób starszych. W Czechach w 2021 r. diagnozę o nazwie Stan po Covid-19 zgłoszono u 49 708 pacjentów.
Według Instytutu Informacji Zdrowotnej i Statystyków Republiki Czeskiej w pierwszej połowie 2022 r. było 45,5 tys. osób.
Pomogą też specjalne centra
W Czechach, w czasie pandemii, stopniowo powstawały poradnie post-covidowe lub specjalistyczne ośrodki, najczęściej na oddziałach płuc w dużych szpitalach. Skupiają lekarzy z różnych dziedzin, którzy następnie przeprowadzają dalsze badania i wybierają metodę leczenia.
Pacjenci powinni kierować się do nich po konsultacji z lekarzem rodzinnym. Ten ostatni na przykład wysyła je do oddziału pulmonologicznego w przypadku uporczywych problemów z oddychaniem. Lekarz pulmonolog lub lekarz skieruje skomplikowane przypadki do specjalistycznego ośrodka.
„Nasz ośrodek opieki post-covidowej działa od początku 2021 roku i od tego czasu zawsze mieliśmy pełne obłożenie, z co najmniej miesięcznym wyprzedzeniem” – podsumowuje lekarz Mikuláš Skála z Uniwersytetu Medycznego w Hradcu Králové.
„W pierwszej fali chcieliśmy dowiedzieć się, ile osób po stwierdzeniu zarażenia będzie miało konsekwencje i rozwinie zespół post-covid. Dane pokazują nam, że 9-10% wszystkich pacjentów miało uporczywe trudności i zmniejszoną lub uszkodzoną czynność płuc 12 miesięcy po chorobie”.
Ale według lekarza liczba 10% dotyczyła wcześniejszych fal. Jest prawdopodobne, że ryzyko rozwoju długiego covidu będzie znacznie mniejsze po najnowszym wariancie omikronowym. Głównie dzięki efektowi szczepienia i charakterowi tego wariantu.
Szansa na wyzdrowienie
Pacjenci są najczęściej leczeni przez trzy do sześciu miesięcy w ośrodku post-covid w Králové-Hradec. Eksperci z innych szpitali również zgadzają się co do danych w tym samym czasie. „Mamy dużą pulę pacjentów dostępnych w poradniach pooperacyjnych Szpitala Uniwersyteckiego w Ołomuńcu i Szpitala Uniwersyteckiego w Brnie”, mówi Milan Sova, kierownik Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy Szpitala Uniwersyteckiego w Brnie.
„Przebadano tu ponad 4000 pacjentów i większość problemów z oddychaniem ustąpiła w ciągu 3-6 miesięcy”.
Według danych z ÚZIS CR, pacjenci, którzy są nosicielami choroby są leczeni przez okres od trzech miesięcy do dwóch lat, w zależności od przypadku. Potwierdza to dr Skála z ośrodka post-covid: „Mamy pacjentów, którzy przychodzą do nas na rok lub półtora, to zależy od powagi problemów. Na przykład, odbudowa uszkodzonego płuca po ciężkim zapaleniu płuc może trwać bardzo długo.
Według ekspertów, mniej więcej jedna na dziesięć osób, u których zdiagnozowano zespół post-covidowy, będzie cierpieć z powodu trwałych konsekwencji lub długotrwałych trudności. Tylko w 2021 r. w Czechach było 1083 osób, które nie były w stanie pracować z diagnozą „z powodu covid-19”.
Komu to grozi?
- Nawet młoda osoba o dobrej kondycji może cierpieć na zespół post-covidu.
- Częściej jednak są to osoby starsze, z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca typu 2, a także osoby, które same miały ciężki przebieg choroby, np. musiały być wentylowane inwazyjnie.
- Źródła zagraniczne wskazują również inną wrażliwą grupę, a mianowicie kobiety w wieku od 40 do 60 lat. Różnicę ze względu na płeć wyjaśnia profesor Chris Brightling z Uniwersytetu w Leicester, mówiąc, że może to wynikać z różnic w odpowiedzi immunologicznej organizmu.
„Mężczyźni są bardziej narażeni na pogorszenie podczas samej choroby. Podczas gdy u kobiet mamy do czynienia z trwającą reakcją zapalną, co prowadzi do większego prawdopodobieństwa, że będą cierpieć na długi covid” – spekuluje naukowiec.
- Dzieci mogą również cierpieć na podobne problemy po zarażeniu, co dorośli. Nawet jeśli przeszły chorobę bez objawów. Mogą również rozwinąć rzadki PIMS-TS lub zespół wieloukładowej odpowiedzi zapalnej w ciągu kilku tygodni po chorobie. Objawy obejmują gorączkę, ból brzucha, wymioty, biegunkę, obrzęk powiek, zaczerwienienie oczu i objawy skórne. Istnieje ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych w organizmie i długotrwałej hospitalizacji.
Uważaj na nowe objawy!
Ale nie wszystko po covid jest postcovid! Lekarze odkrywają smutne przypadki zaniedbanych guzów lub poważnych chorób płuc. „Kiedy pacjent rozwinie zupełnie nowy objaw kilka miesięcy po doświadczeniu Covid-19, powinien natychmiast zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego. W większości przypadków nie jest związany z pasożytem lub tylko wtórnie. „Kiedy niezbadany pacjent umówi się na wizytę w naszym ośrodku, a jego kolej nadejdzie za dwa miesiące, może być już za późno”, ostrzega dr Skála.
To nie jest tego warte!
Lekarze i naukowcy są zgodni, że szczepienia są niezbędnym narzędziem w walce z Covid-19. Wykazano jednak, że szczepienie chroni również przed rozwojem zespołu postcovid.
Badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazało, że ryzyko przedłużonych objawów covid było o 50% niższe u osób zaszczepionych dwiema dawkami szczepionki niż u osób nieszczepionych.
Pomoże też rehabilitacja
- Rehabilitacja, w tym terapia laserowa, może skutecznie pomóc w przypadku zespołu post-covidowego. Według dr. Jaroslava Větvički z Centrum Medycznego Zabezpieczenia Reprezentacji Sportowej służy on do łagodzenia stanów zapalnych w tkance płucnej, ma również pozytywny wpływ na przeponę i pomocnicze mięśnie oddechowe.
- Korzystna jest również fizjoterapia, zwłaszcza specjalne ćwiczenia oddechowe. • Jak prowadzić rehabilitację w przypadku utraty sprawności, radzi Poradnik dla pacjentów opracowany przez Szpital Ogólny w Ołomuńcu (np. na www.fnhk.cz).
- Pobyty relaksacyjne i rehabilitacyjne oferują Lázně Jáchymov, Luhačovice, Darkov lub Janské Lázně.
Choroba pozbawiła mnie snu
- Bezsenność, zaburzenia snu, problemy z zasypianiem, wczesne budzenie się, koszmary senne i żywe sny są bardzo częstymi konsekwencjami po doświadczeniu COVID-19.
- Eksperci nie wiedzą jeszcze dokładnie, co powoduje zaburzenia snu. Według hipotez może to być uszkodzenie układu nerwowego przez wirusa, który przedostaje się w głąb mózgu przez uszkodzony nerw węchowy. Lub może to być przesadna reakcja immunologiczna organizmu (tzw. burza cytokinowa), która również wpływa na pojawienie się problemów psychologicznych.
- Jeśli nie śpisz dobrze po zarażeniu, spróbuj „higieny snu”. Ograniczaj kofeinę, alkohol i nikotynę wieczorem, idź spać i regularnie wstawaj o określonej porze, eliminuj hałas i źródła światła podczas snu.
- Krzyczenie, chodzenie we śnie, kopanie lub łomotanie podczas snu może być oznaką poważnej choroby neurologicznej, takiej jak choroba Parkinsona.
- Pacjenci mogą skontaktować się z Narodowym Instytutem Zdrowia Psychicznego w Klecanach i powinni zostać przebadani w tzw. laboratorium snu. Mogą również dołączyć do badania.